Je bent in juli 2021 naar Portugal gegaan: waarom?
Het was zo’n moment: kinderen de deur uit, 30 jaar gewerkt, huis afbetaald…… tijd voor meer tijd met Marije. Vier maanden sabbatical in Portugal! Op het moment dat we dit gesprek hebben ben ik overigens nog steeds in Portugal. Over twee weken ga ik op bezoek bij een project bij de stad Guarda. Frank Kroondijk uit Fryslân heeft daar 5 hectare grond gekocht om een eco-dorp voor studenten te gaan bouwen. Ik ga kijken hoe ik hem kan helpen. Hierover later meer.
Wat was je doel?
Ons doel was om via www.workaway.info 4 maanden in dat land te gaan klussen bij mensen die onze hulp kunnen gebruiken. Workaway is een site waar deze projecten op staan. Werken van 9 tot 13 uur voor kost en inwoning en verder heel veel andere leuke dingen beleven.
Hoe heb je de reis ervaren?
Dit is echt een aanrader voor meer mensen. We hebben veel kunnen betekenen voor verschillende gezinnen, meestal met een achtergrond in Nederland of België. In een paar weken kun je echt samen het verschil maken om de tuin, het huis of de gezelligheid een paar stappen vooruit te helpen. Dat geeft een geweldig gevoel en er is genoeg tijd om de omgeving te ontdekken. Een mooie combi dus van werken en rondkijken.
Wat is het meest opvallende aan het land waar je verbleef?
Portugal heeft uiteraard in de zomer erg mooi weer, een prachtige kust met honderden stranden, maar ook armoede, lage prijzen en veel grond te koop in het binnenland. Er is teelt van rijst, appels, kurkbomen, eucalyptusbomen, tomaten, sinaasappels en citroenen. Voor mij is het uiteraard ook interessant, dat dit land goed scoort op het gebied van schone energie. Vooral stuwmeren in het Noorden zijn de grote bron. Windmolens en zonneparken zijn sterk in opkomst.
Wat is een opmerkelijk voorbeeld van het leven, of het zakendoen, of de ethiek?
Zakendoen is in Portugal oppassen. Dat hoor je vaak; er zit misschien wel een kern van waarheid in. Portugezen lijken elkaar ook niet gemakkelijk te vertrouwen. Een erf zonder muur er omheen, of zonder een hond? Bijna niet te vinden. Wonderlijk veel gebouwen staan op instorten, er schuilen vast veel financiële drama’s achter. Moet je snel een vergunning hebben? Wat geld schuiven of een vriend zijn van de burgemeester, schijnt hier te helpen.
Is er ook iets misgegaan, of tegengevallen?
Er is niks misgegaan. We hebben gereisd per trein en bus en dat neemt veel tijd. Maar het is ook een mooie manier om het land te doorkruisen en de bevolking te spreken. Geen tegenvaller dus. De doorsnee Portugees is erg aardig en behulpzaam. Wat ik heb geleerd, is dat er in Portugal veel van bovenaf wordt geregeld. Ook de duurzame energievoorziening. Er schijnen veel deals gedaan te zijn met de chinezen na de crisis van 2008. In huizen is niet veel te zien van energiebesparing, de overheid regelt gewoon grote projecten met Europees geld en met hulp van Chinese kennis en investeringen.
Welke les neem jij als ambtenaar mee naar huis?
De energie-transitie in Portugal is goed op weg. Men zit in de top 5 van Europa. Portugal heeft ook een aantal voordelen: bergen, zon, 11 miljoen mensen op twee keer zoveel oppervlakte en regelmatige wind. Verder is het een land van bossen. Veel biomassa dus. Je ziet ook hier, dat landen die afhankelijk zijn van de import van energie, veel verder zijn dan landen die eigen energie kunnen winnen zoals Nederland, dat haar aardgas heeft. Denemarken en Duitsland zijn daar, naast Portugal, ook voorbeelden van.
Foto 1: Bouwe de Boer, met partner in Lagos
