Je hebt bouwbedrijven en je hebt bouwbedrijven. En binnen de bouwsector heeft iedereen met dezelfde grote thema’s te maken die momenteel in Nederland, maar ook ver daarbuiten spelen: klimaatverandering, stikstof, PFAS en oh ja; in Nederland dat duizelingwekkende woningtekort. Kortom: er moét gebouwd worden en snel, maar wél binnen strakke kaders. Tegelijkertijd heb je het bij die opgave over de fysieke- én sociale toekomst van een klein land, waar ruimte schaars is, de natuur onder druk staat en de burger inspraak wil hebben over zijn/haar eigen toekomst. Met het concept ‘Kluer’ heeft Lont de afgelopen jaren een filosofie ontwikkeld waarmee dat soort van complexe processen gemakkelijker worden. Procesregisseur Bartele Boersma vertelt.
“Kluer is een interessante filosofie, waarbij je veel méér doet dan alleen huizen en andere gebouwen neerzetten”, zegt Boersma. “Met dit concept kijk je eerst naar de behoefte van een opdrachtgever en uiteraard ook van toekomstige gebruikers en vervolgens neem je de gehele omgeving mee in je plan. Waar ga je bouwen, hoe ziet de sociale structuur eruit, welke omliggende ruimte is er? Je luistert vervolgens naar de huidige- en toekomstige bewoners. Wat is er al, welke wensen zijn er nog, waar wordt men gelukkig van?
Samen met omgevingspsycholoog Joren van Dijk zijn we in 2017 hiermee begonnen. Hierbij sloten ook een stedenbouwkundig architect en groenspecialist aan. Omdat de inrichting van de openbare ruimte van grote invloed is op het welbevinden van mensen. Kortom: je kiest voor een integrale benadering van alles wat je in een bepaalde omgeving gaat doen.”
Pionieren
Moge de filosofie wellicht nog wat theoretisch klinken; bij Lont zijn ze erin geslaagd om het concept samen met de partner ook daadwerkelijk vorm en inhoud te geven. Het is inmiddels dan ook een beproefd concept, aldus Boersma. “Een mooi voorbeeld is het terrein Breedpad in Heerenveen. In opdracht van Accolade realiseerden wij hier 16 energiezuinige woningen. Na een intensieve scan van de omgeving en gesprekken met alle betrokkenen creëerden we hier een autoluw woongebied, met duurzame en energiezuinige woningen, maar ook veel ruimte voor ontmoeting in het groen.”
Klein detail: naast de traditionele voordeuren kwamen er openslaande tuindeuren richting openbaar groen. In de woning bevindt de keuken zich aan de voorkant en is er bijvoorbeeld een bankje geplaatst bij de voordeur. Boersma: “Dit zijn elementen waarmee je het groen van de omgeving meer naar de bewoner haalt. We zijn erg trots op dit project en willen binnenkort in die buurt evalueren wat de bewoners ervan vinden.”
Boersma haalt hiermee nóg een element aan van de Kluer-methode: evalueren en zo nodig bijsturen. “Wil je pionieren en op een andere manier bouwen dan moet je bereid zijn te leren, door niet vast te gaan zitten in je eigen overtuigingen.”
Een ander voorbeeld is het woonplan ‘De Treffe, bij het Skoatterwâld in Heerenveen (in de buurt van Oranjewoud, red.). Lont bouwde hier 60 woningen, in een mix van villa’s, eengezinswoningen en seniorenwoningen. “Uit onze interviews met bewoners en omwonenden bleek heel duidelijk dat men voor het plan de Treffe heeft gekozen vanwege de rust, het groen en vrijblijvende ontmoetingen. Er was een behoefte aan speelruimte voor de kinderen, maar ook aan wandelruimte en veel water en veel groen. De diversiteit aan woningen zorgt ook voor een pluriforme bewonersgroep. Senioren hebben bijvoorbeeld vanuit hun huis uitzicht op spelende jeugd, maar ook op hoog groeiende grassen en veel bloemen.”
Rentmeesterschap
Volgens Boersma past de Kluer-methode als een perfecte jas bij Lont. “Dit bedrijf bestaat volgend jaar honderd jaar. Dat is belangrijk voor ons. Het is een moment om terug te kijken, maar ook om vooruit te kijken. Kijk je terug dan zie je dat Lont altijd al vanuit een gevoel van rentmeesterschap heeft willen werken. Wat wij doen heeft óók een belangrijke invloed op de generaties die na ons op deze aarde leven. Vanuit dat besef hebben we altijd gewerkt. Dan is vérder gaan dan alleen gebouwen neerzetten belangrijk. Maar die wereld verandert tegelijkertijd ook door tal van invloeden. Goed rentmeesterschap betekent voor ons daarom ook: je aanpassen aan de tijd waarin je leeft en vanuit dat gegeven kijken hoe je kunt innoveren. De Kluer-methode past wat dat betreft heel goed bij ons.”
Boersma benadrukt dat de methode geen marketing-truc moet zijn. “Het is een methodiek die eigenlijk het antwoord geeft op alles wat er door de nieuwe omgevingswet op met name gemeenten afkomt. Belangrijk onderdeel uit die wet is burgerparticipatie. Met onze methode kunnen wij gemeenten hierbij helpen om processen en inspraakprocedures soepeler en sneller te laten verlopen. We bouwen misschien geen woningfabrieken, maar hebben als ambitie om met onze procesversneller procedures te verkorten en misschien wel te halveren. Wat uiteindelijk leidt tot meer bouwproductie.”
De procesregisseur erkent dat het niet altijd gemakkelijk is. “Er ligt niet een perfecte mal klaar voor succes; het is altijd bijsturen en aanpassen. En je hebt het uiteraard ook over geld. Als bedrijf hebben wij natuurlijk ook de taak om geld over te houden; anders heeft het bedrijf geen toekomst meer. En in de tweede plaats is het zo dat de bouwstenen van de Kluer-methode vaak onder druk kunnen komen te staan wanneer er qua budgetten uitdagingen liggen. Dat is jammer, want dan neem je de kracht van de methode eigenlijk weg. Wij hebben als procesregisseur daarom altijd te ambitie om in overleg te blijven met alle betrokkenen en te kijken hoe we gezamenlijk toch tot maatwerk kunnen komen. “Daarom zijn we als Lont nu actief op zoek naar gemeenten om gezamenlijk deze uitdaging van versnelling op te pakken.” Gemeenten kunnen dus binnenkort een telefoontje van Boersma verwachten.
