In het huidige tijdsgewricht speelt de globalisering in onze samenleving een prominente rol. De hedendaagse economie is daardoor veel complexer geworden, de onzekerheden groter en de voorspelbaarheid kleiner. Vermoedelijk hoeft u geen 25 jaar op de volgende crisis te wachten.
Eerst even terug naar de huidige Europese problematiek. Interessant is om uit te rekenen wat een exit van Griekenland of het helemaal opheffen van de Euro ons kost. De exit van Griekenland is becijferd op 1000 miljard euro! Sorry, u bedoelt duizend miljard? Correct, duizend miljard. Een kostbare exercitie dus. Het opheffen van de Euro dan? We gaan vermoedelijk qua Bruto Binnenlands Product nog net niet terug naar de jaren '80, maar worden wel 20% teruggeworpen en staan weer op het niveau van midden jaren '90. Geen plezierig vooruitzicht, want onze lasten dalen niet onmiddellijk mee…
Hoe is de Euro nog te redden (als we dat zouden willen)? Het echte probleem zit in het besluitvormingsproces rondom de te nemen noodzakelijke maatregelen. In het huidige proces overheersen de individuele belangen van de lidstaten, die allen vertegenwoordigd worden door de regeringsleiders. Van een gecoördineerd en geïntegreerd beleid is absoluut geen sprake. Levensgevaarlijk in mijn ogen, omdat de noodzakelijke hervormingen niet worden doorgevoerd en "goed" geld achter "slecht" geld wordt aangegooid. Individuele belangen van landen zullen opzij geschoven moeten worden om structurele hervormingen in te zetten. En dat vereist een soort van Europees ministerie van Financiën, die bevoegdheden krijgt om landen te dwingen in de vereiste begrotingsdiscipline. Hervormingen van de arbeidsmarkt en woningmarkt (Nederland) horen daar minimaal bij. Zolang dat niet geregeld is, is het financieren van probleemlanden een heilloze weg. Het huidige flankerende beleid van de Europese Centrale Bank is van levensbelang, maar alleen om acute problemen het hoofd te bieden. Iedereen begrijpt dat meer geld produceren op de lange termijn geen soelaas bied.
En hoe zit het met de banken? Verwacht geen wonderen uit deze hoek. Zij zitten in een spagaat. De balansen zijn ondoorzichtig en niet op orde. Er staan slechte leningen en andere af te waarderen bezittingen op de balans. Tegelijkertijd dwingt Europese regelgeving hen het eigen vermogen op te krikken. Minder uitlenen dus, kritischer zijn naar bedrijven en consumenten. Mocht die laatste groep in deze tijd al behoefte hebben aan extra schulden. Tot overmaat van ramp is het vertrouwen van banken onderling ook al op een dieptepunt. Men kan gelukkig nog bij de Europese centrale Bank terecht. De banken hebben drie jaar de tijd om zichzelf te herfinancieren. Ze doen inmiddels al een groot beroep op u door hoge spaarrentes aan te bieden. Niet uit luxe, men kan elders niet meer terecht. Kijkt u dus uit met prachtige spaartarieven. Hier schuilt vaak de armoede van de bank achter, hoe slechter men er voor staat, des te groffer de verleidingstechniek (lees: hogere rente).
Aan de andere kant zien we grote ondernemingen die hun balansen de afgelopen jaren sterk opgeschoond en verbeterd hebben. Deze bedrijven willen minder afhankelijk zijn van de banken en nemen het heft in eigen hand. Wij prefereren momenteel bedrijfsobligaties boven staatsobligaties en hebben de portefeuilles van onze relaties ook op die manier gepositioneerd.
Ik zou af willen sluiten met een laatste opmerking over zogenaamde "goudgerande" staatsleningen. Vroeger noemde men de rente op deze obligaties de "risk free return", oftewel de risicovrije rentevoet. Met het oog op de zeer lage rentevoet en de toenemende risico's spreek ik tegenwoordig liever van de "return free risk".
Rob Visschedijk
