Het Nederlands klimaatbeleid streeft ernaar om tegen 2050 geen uitstoot van broeikasgassen meer te hebben in Nederland. Dit komt neer op een reductie van ongeveer 55% in 2030 ten opzichte van het niveau van 1990. Het is van belang om te weten waar we staan. Wat moet er worden gedaan en waar moet de Friese focus liggen? Om een duidelijk beeld te geven van de CO2-uitstoot brengt de Friese Milieu Federatie (FMF) jaarlijks de CO2 Wijzer Fryslân uit. Deze wijzer is gebaseerd op de CO2 cijfers van het RIVM over het jaar 2021 en categoriseert de Friese uitstoot naar sectoren zoals opgenomen in het Nationaal Klimaatakkoord. Fryslân is een agrarische provincie, daardoor is het geen verrassing dat de meeste emissies uit de landbouwsector komen. Volgens de wijzer is de sector Landbouw en landgebruik verantwoordelijk voor maar liefst 57% van alle uitstoot in Fryslân. De uitstoot in deze sector is aanzienlijk en er is nog geen duidelijke daling zichtbaar. De sector Industrie laat een daling en stabiliteit zien in de uitstoot.
Een instrument voor inzicht
De CO2 Wijzer Fryslân is een instrument om de Friese uitstoot door de jaren heen te volgen. Originele gegevens van het RIVM (www.emissieregistratie.nl) vormen de basis, ingedeeld naar de sectoren in het Klimaatakkoord. Om te voldoen aan de richtlijnen van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties, zijn de emissies door landgebruik aan de data toegevoegd. Hiervoor is gebruik gemaakt van een wetenschappelijke publicatie (Lof et al., 2017). Van alle broeikasgassen zijn zowel koolstofdioxide, methaan als lachgas meegenomen. De cijfers zijn, net als in het Klimaatakkoord, in koolstofdioxide equivalenten. De FMF gebruikt deze wijzer om de uitstoot in de provincie te monitoren en de discussie te voeden over effectieve benaderingen om de klimaatdoelen te halen.
Hans van der Werf, Directeur van de FMF: “De CO2 Wijzer helpt bij het bepalen van de focus als het gaat om de uitstoot van emissies. Landbouw en landgebruik springt eruit qua uitstoot, tegelijkertijd zijn er daar ook volop kansen om te komen tot een reductie.”
Landbouw en landgebruik
De grootste uitstoot in Fryslân bevindt zich nog altijd in de sector Landbouw en landgebruik. Deze sector is verantwoordelijk voor 57% van alle uitstoot in onze provincie. Vooral de veehouderij en veenweiden hebben hier een grote rol in. Ondanks de omvang van de uitstoot, is er onderliggend een lichte daling te zien. Wij als FMF werken daarom aan verschillende projecten binnen deze sector om de CO2-uitstoot te reduceren. Dit doen we onder andere met het project ‘Valuta voor Veen’. In dit project staat het verhogen van het waterpeil in het veenweidegebied centraal om zo de uitstoot van CO2 uit de bodem te verminderen. Dit draagt bij aan het verdienvermogen van de grondeigenaar. Verder werken we nog aan ‘Agroforestry voor Klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit’, en ‘Blijvend Grasland’. Met deze projecten onderzoeken en bieden we de mogelijkheid om CO2 vast te leggen in biomassa en de bodem.
Grootste Uitstoters in de sector Industrie: Friesland Campina Leeuwarden en Sonac Burgum
De industrie- en energiesector heeft een beperkte rol in Fryslân, deze sector is verantwoordelijk voor 4% van de Friese uitstoot. In het jaar 2022 is er een daling of stabiliteit terug te zien in de cijfers bij de grote industriebedrijven in Fryslân. Fryslân Campina Leeuwarden staat binnen deze sector bovenaan voor wat betreft de CO2-uitstoot en is in de periode van 2015 tot 2019 meer dan 10% extra broeikasgas gaan uitstoten. Opvallend daaraan is dat in de jaren 2020 en 2021 Fryslân Campina Leeuwarden gemiddeld zo’n 15% minder dan de jaren ervoor heeft uitgestoten, in 2022 weer op het niveau is gekomen van daarvoor. Na Fryslân Campina Leeuwarden is Sonac Burgum de grootste uitstoter van onze provincie. Sonac verwerkt eiwitten, vetten, mineralen en andere natuurlijke ingrediënten uit dierlijke bijproducten. De uitstoot was in 2019 bijna verdubbeld ten opzichte van 2015. Niettemin heeft het bedrijf de CO2-uitstoot met meer dan een derde teruggebracht in 2022. Opmerkelijk is de inspanning van sommige bedrijven, zoals Frisia Zout, dat zijn CO2-uitstoot in 2022 met 90% heeft verminderd door gebruik te maken van restwarmte.
